Voorzitter, geachte collega’s,
Vandaag beraden we ons over de toekomst van onze gemeente Wormerland.
Voor onze fractie is dit de finale vraag: vertrouwen we op onze eigen kracht of geven we dat op om mee te gaan in fusiedrang? Ik vraag u om deze vraag voor uzelf te beantwoorden: wie heeft een betere focus op wat onze inwoners nodig hebben – ons huidige gemeentebestuur in Wormerland, of na een fusie dat van Zaanstad? Het antwoord laat zich raden.
Ik wil geen kwaad woord spreken over Zaanstad en toch ervaren inwoners van dorpen als Wormerveer, Assendelft en Krommenie de schemering van een stad die haar licht vooral op Zaandam focust. Zelfs een verwijzing naar de naam van het dorps op het Zaanstad-bord langs straat of weg bij de Zaanstadse gemeentegrens – rij eens over de Zaanbrug naar Wormerveer. Willen we dat voor Neck, Jisp, Oostknollendam, Wormer – om over Spijkerboor maar te zwijgen?
En over onze focus op de toekomst van onze gemeente. Wormerland zat niet stil en zit niet stil. In de periode 2014-2018 hebben we samen met Oostzaan onderzoek gedaan naar onze bestuurskracht. In periode 2018-2022 onderzochten we met bureau Rijnconsult onze bestuurlijke toekomst. Opnieuw waardevolle uitkomsten. En in deze periode keken we of samenwerking met Oostzaan en Landsmeer onze zelfstandigheid kon versterken.
Die WOL-optie bleek niet haalbaar, maar het wel toont onze actieve inzet voor een duurzame toekomst. De begrotingsscan van Necker bevestigt: Wormerland staat er financieel niet slecht voor, in een ander klassement dan de andere WOL-gemeenten Oostzaan en Landsmeer, met ruimte voor innovatie.
Een fusie met Zaanstad of Purmerend voelt voor onze inwoners, van de markt in Wormer tot in Neck, als een sprong in het duister, met risico op verlies van ons dorpse karakter.
Ruim tien jaar geleden kozen we voor een ambtelijke fusie met Oostzaan, destijds geprezen als dé oplossing voor schaal. Nu weer wijzen bestuurskundige experts op de nadelen: complexiteit, dubbele sturing. Ontvlechting van OVER-gemeenten, want die lijkt zich aan te dienen, is daarom een kans – een organisatie alleen voor Wormerland, simpeler, efficiënter, gericht op ónze polder.
En fusies? Bestuurskundigen pleiten alweer een tijdje voor schaalvergroting, maar niemand heeft de waarheid in pacht. Die ‘groter is beter’-leer is ook toegepast in onderwijs, woningcorporaties, ziekenhuizen – en daar leidt groter vaak tot veel méér schade - als het misgaat.
Laten we in Wormerland leren van die lessen hoe het niet moet. Hoe wel? Met innovatie: kleine gemeenten kúnnen efficiënt zijn. Kijk bijvoorbeeld naar gemeente Montferland: hun AI-chatbot Mai bespaart ambtelijke uren, e-health-tools drukken zorgkosten, en groenbeheer betrekt burgers. Dat kan ook in onze gemeente: AI in het Wmo-loket voor preventie, chatbots voor dienstverlening, analytics voor onze openbare ruimte biedt veel potentieel voor fors minder werkdruk in administratie, lagere zorgvraag, en meer ruimte voor begeleiden burgerinitiatieven.
Ook belangrijk: recent onderzoek wijst uit dat begrote tekorten in het sociaal domein vaak overschotten worden, door in het jaar ontvangen hogere rijkbijdragen en plankgeld (Binnenlands Bestuur, oktober 2025). Met AI en innovatief maar prudent financieel beleid kunnen we overschotten voorkomen, meevallers sneller benutten.
Een woord aan D66, GL: een fusie past niet bij jullie idealen van innovatie en groen. Zo kan Zaanstad’s bouwdrift een bedreiging zijn voor onze polder. Laten we samen, als raad, kiezen voor een toekomst waarin Wormerland zichzelf blijft: innovatief, groen, betrokken.
De PvdA fractie pleit voor voortzetting van onze bestuurlijke zelfstandigheid, met een referendum om draagvlak te toetsen.
En niet ‘herindelen, tenzij’ – maar ‘zelfstandig, met lef’. Want bestuurlijke zelfstandigheid moet je ook gewoon willen.
Dank u.